Dr. Cemil Yeşilsoy'dan Mektup Var
Sayin ilgili,
Bu assagidaki konular sadece benim sahsi fakir ve tecrubelerime dayanarak kisisel gorustur (hem bir pratisyen ve hem bir akademisyen olarak) .Bu gorus ve izlenimlerimi yazip, sizlerle paylasmak ve goruslerinize sunmak icindir.
Her seyden once sunu soylemek isterimki;ben burada (Amarikada) fiziki oarak yasamama ragmen,kalbim sevgili Turkiyemdedir ve orada atmaktadir.Burada 1982 de University of Minnesota dan mezun olduktan sonra,Philadelphia da Temple Universitesi ,Dis Hekimligi Fakultesinde ,Endodonti (kanal dolgulari ) bolumunde ,full time (4 gun) ,klinik direkturu olarak calimaktayim ve universitede disinda kalan zamanlarda disarida iki ayri ozel muayenehanede uzmani oldugum brans olan, Sadece Endodonti tedavisi yapmaktayim.Bunun disinda zaman zaman Turkiyeye cesitli universitelere ve toplantilara konusmaci olarak gelip akademik ve klinik tecrube ve bilgilerimi paylasmaya cilisiyor ve bundanda sonsuz zevk aliyorum.Hemen sunuda eklemek isterim,Turkiyeden cikan en azindan bransimla ilgili (takip ettigim) yayinlar son derece iyi ve bilimsel/akademik degerligi olan arastirmalardir,yuksek standartdadir..
Sunmak Istedigim Konu:
Dis hekimliginde (bildigim kadari ile,Ortodonti ve Protez disinda) branslasma henuz gerceklesmemistir.Bir dis hekimi mezun olduktan sonra mutehassis olmak icin 4 veya 6 sene kadar (galiba) zaman harcadiktan sonra kendi bransini yuzde yuz icra etmemektedir.
Buna, gordugum kadari ile ogretim uyyelerinin cogu dahildir.Mesela;bir endodontist (bu hocada olabilir) nasil oluyorda veya zamani oluyorda kron ,koprude yapiyor.Veya zor olabilecek bir molar kanal dolgusunu (genel) dis hekimi niye uzmanina gondermiyor,boylelikle hastaya verilen tedavi kalitesi dusmuyormu?Sordugumda aldigim cevap genelde “Turkiyenin sartlari boyle” …..olmakta.
Genel izlenimlerime dayanarak bunun cevaplari:
a)Bakanlik veya dis hekileri odasi bu branslasmayi kabul etmedileri icin, kendi dallarinin tabelasini asamiyorlar.Ancak bu basarili bir sekilde universitelerde (dis fakultelerinde) ve yeni yeni cikan dis hastahaneleri/buyuk poliklinikler bunyesinde var ve hasta havale edimekte.Niye Turkiye genelinde yok?Her dis doktoru her tedaviyi ayni (iyi) kalitede yapabilecegini zannetmiyorum, en azindan bagzilarini iyi yapamaz,belki bagzi tedavileri yapmasini sevmiyordur.Tedavilerin hangileri zor,ne zaman uzmana havale edilmeli,limitasyonlar universitelerde ogretilmeli (veya ogretilmektedir)…Universitele (ogeretim kurumlarina) uzmanlasma/mutehasislik kanunlarina bagli olarak buyuk gorevler dusmektedir,sadece bir alanda doctora degil klinik bilgisi servisi ile…
b)Ekonomik nedenlerden;mutehasislar (uzmanlar) yeterli hasta olmadigi (havale edilmedigi )icin ve kendi dallarinda yaptiklari tedavilerden genel dis hekimlerine kiyasla daha fazla para alma haklari olmadigindan olabilir.Burada (Amerikada) ayni bir tedavi de uzmanina daha fazla para alma hakki verilmektedir,bu yerine gore degisiyor ama bu yuzde 10-30 arasi degisiyor,sigorta sirketleride mutehassisina daha fazla odeme yapar cunki tedavi sonuclarinin yuzdesi daha basarilidir.Aslinda zaman para ise zor bir disin tedavisi (mesala kanal dolgusu diyelim) genel bir dis hekimi icin 2 veya 4 seans ise
mutehassisi icin bu usure cok daha az olabilir,dis hekimi icin boyle durumda havale edilmis bir hasta zamani daha verimli(daha fazla hasta gorebilir)
gecirebilir,ayrica hastaya daha guvenilir bir tedavi uygulandigi icin,hasta tekrar muayenehaneye kuron,kopru takilacagi zaman dondugunde,hem hasta, hemde dis doktoru huzur icinde olacaktir..
c)Dis hekimleri arasindaki guvensizlik;Bu herseyden once hastaya olan/verilen saygiyla, degerle,belkide korkuyla (hata yapma korkusu) basliyacak birsey oldugunu dusunuyorum.Hastaya en iyi tedaviyi sunma cabasi icinde olmamiz gerekmektedir.
Bunun disinda mutehassiza havale edilmis bir hasta belli, onemli bir gerekce yoksa geriye (havale eden dis hekimine) hevele edimelidirki gereken baska tedaviler yapilabilsin.Burda ,bagzen hastalar banada diger tedavilerinide yapmam icin baski yaptiklari oluyor,ancak kendilerine ya kanal dolgusu ile ilgili alet ve materyalden baska bir seyim olmadigini (bu gercekten boyledir,ben sahsen bir kron yapmiyali 28 sene oldu ve benim iki ay kanal tedavisi icin randevularim doludur) ve ayrica kendisinin (hastanin) doktorunun cok iyi ve bilgili bir kisi oldugunu soyliyerek ikna ediyorum.
Ayrica bunu yapis sebeblerinden bir tanesi bana ileride olacak olan havalelerin kesilmesinide istemedigimden ve biliyorimki bransimin disinda baska tedaviler yaparsam eninde sonunda bir kisi sikayet eder ve bagli bulundugum cemiyetten (Endodonti cemiyeti) ihtar almak istemem.Deontolojik olarakta uygun olmadigini dusunuyorum ve bildigim seyi yapmayi tercih ediyorum Iki tarafinda karsilikli(havale eden ve edilen doktorlarin) sorumlulugu olduguna inaniyorum.
.Bir KBB uzmanin Goz tedavisi yapmiyacagi gibi(eminimki bir miktar Goz hastaliklari hakkinda ilgisi vardir,cunki oda tip fakultesi mezunudur,tavsiye verebilir ama rutin olarak tedavi edecegini zannetmiyorum)….
d)Turkiye genelinde gercekcimidir?.Bunun zaman alacagina eminim ama su anda bircok
buyuk sehirlerimizde potensiel olarak yeteri kadar uzman var ve cesitli yerlerdeki dis hekimligi fakultelerimiz yerterli derecede mezun veriyor.Bir yerden baslamak lazim.Buradada bir cok uzman olmiyan yerlesim yerleri vardir,imkani olan hastalar ya hastahanelere yada uzmana araclarla gitmektedir.Turkiyede en azindan ufak yerlerde hastahanelerde dis uzmanlari bulundurmakta (imkan varsa ) yarar olabilir ve tedavi kalitesinin hemen yukseleceginden eminim.Ve sonunda buyuk sehirler ve kucuk sehirler arasindaki tedavi kalite farki azalacaktir zannederim.Cunki hasta (arz ve talepe bagli olarak) ya tabeladan yada telefon rehberinden veya tanidiklarindan en iyi tedaviyi olmak icin geregini (mesela komplike veya tedavilerden bir turlu sonuc dis etleri problemi icin periodontisti bulacak) yapacaktir.Bu arada tedavilerin planlayicisinin genel pratisyen dis hekimi oldugunuda unutmayacaktir.
e)Doktolara olan ekonomik faydasi:Muyenehanede her turlu cihaz,alet ,madde bulundurmak zorunda kalmiyacaklar,detayli zor islerde hastayi uzmana gonderecek.Uzmanda kendi dalindaki maddelerin en yenisi alacak cunki arz ve talepten dogan bir yarisma olacagini zannederim..
Saygilarimla,
Dr.Cemil Yesilsoy
Aralik/9/2008
Cemil Yesilsoy, DMD MS
Associate Professor
Department of Endodontics
Temple University School of Dentistry
3223 N Broad Street
Philadelphia, PA 19140
215.707.2957/2883
Fax: 215.707.1482